Pytania i odpowiedzi

• Gdzie stosowano ten dokument i kto go sporządził?

  Ten krótki formularz magazynu mienia więźniarskiego („Effektenkammer”) był rozdawany w głównych obozach jako jeden z pierwszych dokumentów, które musieli wypełniać więźniowie po przybyciu do obozu koncentracyjnego. W magazynach mienia więźniarskiego istneijących w obozach koncentracyjnych pracowali więźniowie funkcyjni, którzy pomagali wypełniać te formularze, a później prowadzili ich administrację. Formularz magazynu mienia więźniarskiego („Effektenkammer”) nie miał we wszystkich obozach koncentracyjnych jednolitego wzoru. Z tego względu w KL Buchenwald używano tak zwanej bibuły pocztowej, na której te formularze na miejscu kopiowano.

• Kiedy używano tego dokumentu?

  Zachowały się kwestionariusze magazynu mienia więźniarskiego w różnych formach i pochodzące z różnych faz organizacji obozów koncentracyjnych. Nie istniał żaden jednolity formularz, którego używano by we wszystkich obozach koncentracyjnych. Większość kwestionariuszy w magazynie mienia więźniarskiego stale aktualizowano, dlatego w wielu przypadkach zaznaczano datę śmierci albo przeniesienia więźnia. Kwestionariusze były prowadzone do chwili wyzwolenia obozu w 1945 roku.

• Do czego służył ten dokument?

  W magazynie mienia więźniarskiego („Effektenkammer”) – który w zakładach karnych i więzieniach nazywany był też magazynem – przechowywane były osobiste przedmioty więźniów. Poświadczeniem tego była wypełniona karta rzeczy osobistych więźnia „Effektenkarte”, na której były wyszczególnione oddane przez więźniów do magazynu ubrania i wartościowe przedmioty. Po przybyciu do obozu w magazynie mienia więźniarskiego spisywano jednak także osobiste dane więźniów na formularzu osobowym. Formularz magazynu mienia więźniarskiego („Effektenkammer”) był obowiązkowy dla wszystkich więźniów, także dla tych, którzy nie byli Niemcami.

  Obok danych o adresie zamieszkania i wcześniejszych aresztowaniach, formularz zawiera również pytania na przykład o ubezpieczenia. Jako wydział administracji zarządzający mieniem więźniów, magazyn mienia więźniarskiego organizował bowiem także kontynuację opłacania składek ubezpieczeniowych oraz wyjaśnianie roszczeń z tytułu ubezpieczenia więźniów niemieckich. Jeśli więzień nie mógł zapłacić zaległych składek, ponieważ przebywał w więzieniu, a członkowie rodziny także nie mogli przejąć ich płacenia, to opłacić różnicę mógł urząd opieki społecznej właściwy miejscu zamieszkania więźnia, dzielnicowy Związek Opieki Społecznej, w którego obrębie znajdował się obóz koncentracyjny, albo sam obóz koncentracyjny. Więzień i jego rodzina musieli w tym celu w magazynie mienia więźniarskiego złożyć wniosek i przedstawić zaświadczenie o braku środków materialnych.

  Regulacja ta, dotyczyła więźniów niemieckich, którzy przebywali w więzieniu dłużej niż dziewięć miesięcy, i wynikała z ustawy z grudnia 1937 roku. Stanowiła ona, że jeśli wszystkie wpłaty nie będą regularnie uiszczane, wszelkie roszczenia z tytułu ubezpieczenia wygasną. Już w 1934 roku dla więźniów przebywających w areszcie prewencyjnym, ustanowione zostały ustawowe wypłaty z tytułu inwalidztwa, wynagrodzenia dla pracowników i ubezpieczenia emerytalnego górników. Płatności te miały zapobiec dodatkowym kosztom obciążającym państwo niemieckie po zwolnieniu więźnia. Chodziło też o uniknięcie państwowych zasiłków, takich jak renty wdowie i sieroce. Gdyby więzień nie przeżył pobytu w obozie koncentracyjnym, wówczas bezpieczeństwo finansowe miały zapewnić jego rodzinie firmy ubezpieczeniowe. Żeby załatwić to przejęcie płatności składek ubezpieczeniowych, formularze magazynu mienia więźniarskiego w KL Flossenbürg szczegółowo wypytywały o zaświadczenia i karty kwitowe, które były przechowywane razem z rzeczami osobistymi. Na formularzu osobowym więźnia z KL Buchenwald również znajdowały się pytania o karty inwalidzkie i karty pracy.

  Formularz magazynu mienia więźniarskiego („Effektenkammer”) miał jeszcze jedno, praktyczne zadanie. Według jednej z zachowanych w Arolsen Archives instrukcji dla pracowników więziennej kancelarii w KL Buchenwald z 1941 roku, formularz osobowy służył również do porównania w szrajbsztubie: dane, które więzień podawał na karcie przyjęcia, porównywano tam z informacjami z formularza magazynu mienia więźniarskiego („Effektenkammer”). Dopiero jeśli informacje z obu tych kart się zgadzały, przenoszono je na inne karty. Jeśli się nie zgadzały, wówczas wzywano więźnia, żeby go dopytać.

  ---

  Verlinkung zu Annotation Effektenkarte.

  Verlinkung zu Doc ID: 90414671

  Verlinkung zu Doc ID 6903422

  Verlinkung auf Doc ID 6903418

  Verlinkung zu Doc ID 82330118.

• Ile jest dostępnych tego typu dokumentów?

  Mimo, że formularz magazynu mienia więźniarskiego miał być wypełniany właściwie dla wszystkich nowo przybyłych więźniów, to do Arolsen Archives trafiło znacznie mniej jego egzemplarzy w indywidualnych dokumentach więźniów. Są tam natomiast większe zasoby takich formularzy z magazynów mienia więźniarskiego z obozów KL Groß-Rosen i Sachsenhausen. Według spisu z roku 1954 ITS przechowywał wówczas – jest to przybliżona liczba przekazanych dokumentów – 1526 formularzy magazynu mienia więźniarskiego KL Groß-Rosen.

   

• Na co należy zwrócić uwagę w przypadku tego dokumentu?

  W Arolsen Archives zachowały się różne formularze, które dotyczą głównie roszczeń ubezpieczeniowych więźniów obozów koncentracyjnych. W przypadku wielu z nich nie wiadomo, czy są to również formularze magazynów mienia więźniarskiego, czy też były one wypełniane dla innych działów administracji obozowej. Dotyczy to na przykład jeszcze innego arkusza z KL Buchenwald oraz jednego formularza z 22 pytaniami, który więźniowie KL Buchenwald musieli wypełnić dla administracji magazynu mienia więźniarskiego. O opłacanie składek ubezpieczeniowych pytał również kwestionariusz osobowy z KL Dachau. Prawdopodobnie większość tych kart było wypełnianych z przeznaczeniem dla magazynu mienia więźniarskiego, jednak przy dzisiejszym stanie badań nie ma jeszcze co do tego pewności.

  Jeśli mają Państwo dodatkowe informacje na temat tego lub innego dokumentu zaprezentowanego w e-Guide, będziemy bardzo wdzięczni za wszelkie uwagi skierowane na adres eguide@arolsen-archives.org. Regularnie uzupełniamy opisy dokumentów, a najlepsze efekty uzyskujemy łącząc naszą wiedzę.