powrót do strony startowej

Karta dot. chorych na malarię

Strona z

Strona/

  • Źródło
  • Intro
Pokaż/ukryj zaznaczeniaMarker wł./wył.
Zoom

Gelbe KarteiSt. Ilmensee S.CHäftlingsnummerZahlenreihe DatumPar+KreuzBlut von Rurkiewicz3 x 1.0 g PyramidonPigmentinjektion

Oto karta z tak zwanej kartoteki więźniów dotkniętych malarią. Została ona założona w obozie koncentracyjnym Dachau w celu dokumentowania prowadzonych eksperymentów medycznych na więźniach, zakażonych celowo malarią. Na karcie tej dokumentowano szczegółowo proces zarażenia oraz przebieg choroby. Karta musiała być zgodna z określonym dla niej wzorem, a kartotekę prowadził tylko jeden pisarz obozowy. Właśnie dlatego karty wyglądają bardzo podobnie.

Oto karta z tak zwanej kartoteki więźniów dotkniętych malarią. Została ona założona w obozie koncentracyjnym Dachau w celu dokumentowania prowadzonych eksperymentów medycznych na więźniach, zakażonych celowo malarią. Na karcie tej dokumentowano szczegółowo proces zarażenia oraz przebieg choroby. Karta musiała być zgodna z określonym dla niej wzorem, a kartotekę prowadził tylko jeden pisarz obozowy. Właśnie dlatego karty wyglądają bardzo podobnie.

Dodatkowe informacje o dokumentach dotyczących obozów koncentracyjnych

Dalsze przykłady

Pytania i odpowiedzi

  • Gdzie stosowano ten dokument i kto go sporządził?

    W obozie koncentracyjnym Dachau emerytowany profesor medycyny, Claus Schilling, od lutego 1942 do końca marca/początku kwietnia 1945 roku przeprowadził serię eksperymentów, które miały na celu znalezienie leku na malarię. W ramach tych eksperymentów, malarią zakażono ok. 1100 więźniów. Celowo wybierano do nich najpierw więźniów z oddziału karnego, następnie polskich duchownych, a później, przede wszystkim, więźniów sowieckich i włoskich. W ostatnich miesiącach poddawano pseudemedycznym eksperymentom więźniów, których uznano za „niezdolnych do pracy” z powodu trwałej choroby lub urazu. Co najmniej 95 z nich zmarło wskutek bezpośrednich następstw zakażenia malarią.

    Na tak zwanej stacji malarycznej (M.V.S., od końca 1942 roku tzw. stacja malaryczna) dla każdej osoby poddanej eksperymentowi zakładano kartę, na której zapisywano wyniki przeprowadzonych doświadczeń oraz rodzaj podawanych leków. Imię i nazwisko oraz numer więźniarski uczestniczącego w badaniach, przekazywano więźniowi funkcyjnemu z biura ds. zatrudnień. W liście do ITS z 1968 roku Eugène Ost wspomina, że polski grafik specjalnie nanosił te dane na karty „pismem gotyckim”. Ost był zatrudniony jako pisarz na stacji malarycznej od września 1942 do kwietnia 1945 roku i w tym okresie dokonywał wszystkich wpisów na kartach. Fakt ten wyjaśnia dlaczego na, niemal wszystkich, kartach widzimy ten sam charakter pisma.

    Karty chorych na malarię, mają prosty format karty z poziomą i pionową kreską. Nie mamy tu więc do czynienia z formularzami, jak na przykład w przypadku karty z rewiru. Wąska kolumna karty nie służyła jednak jako osobne pole informacyjne, lecz odnotywane informacje wychodziły zwykle poza pionową linię.

  • Kiedy używano tego dokumentu?

    Karty dot. chorych na malarię były przechowywane na stacji malarycznej w obozie koncentracyjnym Dachau od lutego 1942 do zakończenia serii eksperymentów w dniu 5 kwietnia 1945 roku. Karty zawierały również wykresy temperatury ciała więźniów lub arkusze leczenia, które jednak spalono przed wyzwoleniem, żeby zatrzeć ślady prowadzonych eksperymentów. Również kartoteka więźniów dotkniętych malarią miała zostać zniszczona, ale więźniowi i pisarzowi obozowemu na stacji malarycznej Eugène’owi Ostowi, udało się uchronić część tzw. żółtej kartoteki. Tak zwaną czerwoną kartotekę znaleziono w mieszkaniu byłego więźnia Augusta Viewega w listopadzie 1945 roku, w ramach przygotowań do procesu załogi funkcjonariuszy z KL Dachau. Viegeweg był jedną z pierwszych osób poddanych eksperymentowi. Prawdopodobnie zabrał czerwoną kartotekę ze sobą, kiedy w kwietniu 1945 roku dowiedział się o likwidacji stacji malarycznej.

  • Do czego służył ten dokument?

    Karty dot. chorych na malarię prowadzono w celu dokumentowania serii eksperymentów, których celem było uzyskanie odporności na malarię. Więźniów zakażano zarodźcami malaria tertiana - odmiany malarii, która zwykle nie kończyła się śmiercią. W kartach zapisywano, kiedy i w jaki sposób więzień został zakażony, w jakim czasie wystąpiła reakcja organizmu oraz czy leki skutecznie zwalczały objawy choroby. W tym celu, więziony w obozie polski lekarz, codziennie rano badał próbki krwi testowanych osób i zapisywał wyniki badań w notatniku. Na ich podstawie pisarz rewirowy Eugène Ost wpisywał dane do arkuszy leczenia (zwanymi również wykresami temperatury), a następnie do kart z kartoteki. Wyniki codziennych badań krwi są zapisane na kartach zawsze według tego samego wzoru.

    Pieczątki „żółta kartoteka” i „czerwona kartoteka” w prawym górnym rogu wskazują na to, do której kartoteki należała dana karta. Na stacji malarycznej, która została włączona do szpitala więziennego, przechowywano dwie kartoteki: żółta kartoteka była uporządkowana alfabetycznie według nazwiska osoby badanej, czerwona z kolei według badanych grup. Nazwa kartotek wynika z tego, że oryginalne karty były zapisywane na żółtym i czerwonym papierze. Z tego względu pieczątki nie znajdują się na oryginalnych kartach, lecz tylko na mikrofilmach. Zasadniczo jednak karty z obu kartotek nie różnią się od siebie.

    Karty dot. chorych na malarię dostępne obecnie w Arolsen Archives, zostały odtworzone z mikrofilmów, które dotarły do ITS pod koniec lat 1960-tych. Na zlecenie Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (MKCK), ITS zbierał wówczas materiały dotyczące prowadzonych doświadczeń na ludziach w różnych obozach koncentracyjnych. W 1960 roku Republika Federalna Niemiec zgodziła się na wypłatę odszkodowań na rzecz byłych więźniów obozów koncentracyjnych z Europy Wschodniej, którzy byli ofiarami zbrodniczych eksperymentów. MKCK koordynował wypłaty, a ITS sprawdził ponad 6600 wcześniej otrzymanych wniosków, czy wśród zachowanych dokumentów znajdują się dokumenty dot. wymienionej we wniosku osoby. ITS przeprowadził również kwerendę w innych archiwach i miejscach pamięci oraz nawiązał kontakt z byłymi więźniami. Dzięki temu, Eugène Ost, ówczesny więzień i pisarz obozowy, zatrudniony na stacji malarycznej, mógł przekazać obszerne informacje o kartotece więźniów dotkniętych malarią. To właśnie on w 1967 roku przekazał do archiwum Miejsca Pamięci Dachau oryginalne karty z kartoteki więźniów dotkniętych malarią, gdzie są przechowywane do dziś.

  • Ile jest dostępnych tego typu dokumentów?

    W posiadaniu Arolsen Archives są kopie ok. 600 kart dotyczących 310 osób. Ponieważ w kwietniu 1945 roku nie udało się uratować całej kartoteki, dlatego nie zachowały się karty każdego więźnia, który został zakażany malarią. Z kolei w przypadku większości zakażonych więźniów, zachowało się po kilka kart, ponieważ prowadzono na nich eksperymenty przez dłuższy okres czasu.

  • Na co należy zwrócić uwagę w przypadku tego dokumentu?

    Kartoteka jest świadectwem eksperymentów malarycznych przeprowadzanych w KL Dachau. Nie wolno jednak zapominać o tym, że również w innych obozach koncentracyjnych prowadzono wiele eksperymentów na ludziach. Należy przyjąć, że również tam dokumentowano ich przebieg. Jednak w Arolsen Archives nie zachowała się druga, równie obszerna dokumentacja, taka jaką jest kartoteka więźniów dotkniętych malarią w KL Dachau.

    Jeśli mają Państwo dodatkowe informacje na temat tego lub innego dokumentu zaprezentowanego w e-Guide, będziemy bardzo wdzięczni za wszelkie uwagi skierowane na adres eguide@arolsen-archives.org. Regularnie uzupełniamy opisy dokumentów, a najlepsze efekty uzyskujemy łącząc naszą wiedzę.

Hilfe zu Dokumenten

Zum Scan dieses Dokument<br> Kennzeichnungen auf Scan<br> Fragen und Antworten zum Dokument<br> Weitere Beispielkarten<br> Varianten des Dokuments