Pytania i odpowiedzi

• Gdzie stosowano ten dokument i kto go sporządził?

  W obozie koncentracyjnym więźniowie byli przydzielani do konkretnego baraku, tak zwanego bloku. Dla każdego z tych baraków wyznaczano blokową lub blokowego, którzy przekazywali więźniom rozkazy i przejmowali zadania administracyjne. W głównym obozie KL Buchenwald, gdzie przebywali przede wszystkim mężczyźni, meldunek dot. rzeczy po więźniach był sporządzany na specjalnym formularzu, który blokowy musiał wypełnić dla każdego zmarłego więźnia. W ten sposób zawiadamiano magazyn mienia więźniarskiego, czy zmarły pozostawił po sobie w baraku jakieś przedmioty. Kiedy blokowy albo podległy mu pisarz blokowy wystawili ten formularz, musiał go jeszcze podpisać SS-man odpowiedzialny za ten barak, tak zwany Blockführer. Jeśli pozostały osobiste rzeczy więźnia – po niemiecku zwane też Effekten – przekazywano je do magazynu mienia więźniarskiego (Effektenkammer), który przesyłał ten dobytek krewnym zmarłego albo go zatrzymywał.

• Kiedy używano tego dokumentu?

  W przeciwieństwie do wielu innych dokumentów obozowych, drukowanych w obozowej drukarni w Auschwitz, nie istniał ujednolicony formularz sprawozdań dot. pozostawionego przez zmarłego więźnia mienia, sporządzany z reguły przez starszego blokowego. Z tego powodu formularz nie może pomóc w ustaleniu czasu zgłaszania tych faktów.

• Do czego służył ten dokument?

  Podczas przyjęcia do obozu koncentracyjnego nowo przybyli musieli oddać dobytek i wartościowe przedmioty w magazynie mienia więźniarskiego. Mimo to, mogli posiadać w obozie klika rzeczy, które na przykład mogli wymieniać lub sprzedawać na czarnym rynku, jaki funkcjonował w każdym obozie. W szczególnych przypadkach, możliwe było też odzyskanie niektórych przedmiotów, które oddali w magazynie mienia więźniarskiego. Mogło się też oczywiście zdarzyć, że więzień przeszmuglował do bloku fotografie albo inne drobne przedmioty. W bloku, więźniowie mogli też przechowywać listy otrzymane od krewnych.

  Po śmierci więźnia przedmioty te nie mogły pozostać w baraku. Kiedy więc w KL Buchenwald umierał więzień, tamtejsi blokowi musieli sporządzić meldunek dotyczący pozostałych po nim rzeczy i przekazać je do magazynu mienia więźniarskiego. Tam decydowano o dalszym ich losie. Między 1933 i 1945 rokiem dla różnych grup więźniów istniały często bardzo różne regulacje: pozostawione rzeczy odsyłano do rodziny albo je zatrzymywano. W piśmie z 7 stycznia 1943 roku informowano na przykład komendantów obozów koncentracyjnych, że należy konfiskować wartościowe przedmioty zmarłych więźniów sowieckich, polskich i żydowskich. Te regulacje rozszerzano w czasie trwania wojny. Przede wszystkim, w późniejszych latach, zachowywano na przykład ubrania więźniów spoza Rzeszy i przekształcano je w odzież obozową. Jeśli własność zmarłego nie została skonfiskowana na rzecz Rzeszy Niemieckiej, trzeba było poinformować o tym jego rodzinę albo organ, który skierował więźnia w to miejsce oraz odnaleźć ewentualne testamenty.

• Ile jest dostępnych tego typu dokumentów?

  Nie da się dziś stwierdzić, ile meldunków dot. rzeczy po więźniach zostało przekazanych do Arolsen Archives. Podawane liczby różnią się też zależnie od źródła. Według jednego opracowania z 1951 roku alianci amerykańscy przekazali do ITS 4887 meldunków dotyczących rzeczy po więźniach. Natomiast w przeglądzie z 1946 roku mówi się o „małym stosiku”. W każdym razie tylko w wyjątkowych przypadkach zachowały się takie meldunki dot. rzeczy po więźniach zmarłych w obozie koncentracyjnym.

• Na co należy zwrócić uwagę w przypadku tego dokumentu?

  Meldunki o pozostałych po więźniach rzeczach unaoczniają, jak niewiele osobistych przedmiotów posiadali więźniowie w obozach. Niekoniecznie jest to jednak informacja o tym, ile osobistych przedmiotów więźniowie faktycznie posiadali w barakach i jakie były to rzeczy. Mogło być bowiem tak, że po śmierci jednego więźnia inni dzielili między siebie jego drobne mienie.

  Jeśli mają Państwo dodatkowe informacje na temat tego lub innego dokumentu zaprezentowanego w e-Guide, będziemy bardzo wdzięczni za wszelkie uwagi skierowane na adres eguide@arolsen-archives.org. Regularnie uzupełniamy opisy dokumentów, a najlepsze efekty uzyskujemy łącząc naszą wiedzę.